Καλώς ορίσατε στην καλύτερα σωζόμενη πόλη της ύστερης κλασικής αρχαιότητας, η οποία κτίστηκε σε επικά μεγέθη κάτω από το δεσπόζοντα όγκο του όρους Ιθώμη για να αποδείξει το σθένος των ιδρυτών της απέναντι στο σπαρτιατικό ζυγό. Η πλέον υποβλητική αρχαία πολιτεία ουδέποτε καλύφθηκε από μεταγενέστερους οικισμούς και εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να εκτείνεται ανάμεσα σε ελαιώνες 4.000 στρεμμάτων, εντυπωσιάζοντας τον επισκέπτη.
Ο αρχαιολογικός χώρος: Ο σπάνιος αυτός αρχαιολογικός χώρος έρχεται σταδιακά στο φως από τα τέλη του 19ου αιώνα και, καθώς μόνο το 1/3 της συνολικής έκτασής του βρίσκεται πλέον στην επιφάνεια, συνεχίζει να εκπλήσσει τους αρχαιολόγους. Ναοί, τείχη και δημόσια κτήρια σώζονται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση από μια πόλη που οικοδομήθηκε το 369 π.Χ. από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα. Η Αρχαία Μεσσήνη ακολουθούσε όσον αφορά τη ρυμοτομία της το λεγόμενο “ιπποδάμειο σύστημα”, κατά το οποίο όλα τα οικοδομήματα έχουν τον ίδιο προσανατολισμό και ο χώρος διαιρείται με βάση οριζόντιους και κάθετους άξονες. Στο σχεδιασμό της αρχαίας Μεσσήνης, αυτό που ίσως εντυπωσιάζει περισσότερο και προκαλεί τον θαυμασμό είναι το γεγονός ότι, παρά το μεγάλο μέγεθος των κτιρίων και τις επιβλητικές κάποτε διαστάσεις τους, τούτη η πόλη ήταν αρχιτεκτονικά απόλυτα εναρμονισμένη με το φυσικό περιβάλλον.
Το τείχος που περιέβαλλε την πόλη έχει συνολικό μήκος 9 χιλιομέτρων, ενώ η εντυπωσιακή Αρκαδική Πύλη, μια από τις επιβλητικές εισόδους-εξόδους της πόλης, στέκει μεγαλοπρεπής ως τις μέρες μας. Ο επισκέπτης, κατά την περιήγησή του στον κυρίως αρχαιολογικό χώρο, συναντά αρχικά το Θέατρο της Μεσσήνης, που μπορούσε να φιλοξενήσει πάνω από 10.000 θεατές και η σκηνή του ήταν ξύλινη και κινητή, και στη συνέχεια την Κρήνη της Αρσινόης, μια επιβλητική κατασκευή και σημείο συνάντησης των Μεσσήνιων πολιτών. Δίπλα εκτείνεται η Αγορά, πολιτικό και οικονομικό κέντρο κάθε αρχαίας πόλης, όπου δέσποζαν ναοί, στοές και κτίρια όπως το “Κρεοπωλείο”, που ήρθε στο φως πρόσφατα. Το κτιριακό συγκρότημα, ωστόσο, που αποτελούσε τον επιφανέστερο χώρο της Αρχαίας Mεσσήνης, κέντρο της δημόσιας ζωής, ενώ παράλληλα λειτουργούσε ως δεύτερη Αγορά και Γκαλερί Τέχνης, ήταν το Ασκληπείο. Από την ονομασία του εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι ήταν αφιερωμένο στο θεό Ασκληπιό, αλλά όχι ως θεό της Ιατρικής αλλά σε μια άλλη τοπική εκδοχή του, ως θεός προστάτης της Μεσσήνης, των Μεσσήνιων πολιτών και του δημόσιου βίου της πόλης. Το Στάδιο, το Γυμνάσιο και η Παλαίστρα ανήκουν στα πλέον εντυπωσιακά, από άποψη διατήρησης, οικοδομικά συγκροτήματα της αρχαίας πόλης και αξίζει να αναφέρουμε ότι πρόκειται για το πρώτο αθλητικό κέντρο του αρχαίου κόσμου, καθώς τα τρία κτίρια βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο για πρώτη φορά διαμορφώνοντας ένα ενιαίο κτιριακό σύνολο.
Το Μουσείο: Τα περισσότερα ευρήματα των ανασκαφών φυλάσσονται στο Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης, ένα μικρό νεοκλασικού ρυθμού κτήριο λίγο πριν την είσοδο τους αρχαιολογικού χώρου. Στους καταλόγους του Μουσείου έχουν καταγραφεί πάνω από 12.000 ευρήματα και εδώ ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει αντίγραφο του περίφημου Δορυφόρου του Πολυκλείτου, αντίγραφου του Ερμή του τύπου Άνδρου-Farnese, έργο του Πραξιτέλη, καθώς και την Άρτεμη στον τύπο της Λαφρίας. Άλλα ενδιαφέροντα εκθέματα είναι τα αγάλματα των μικρών κοριτσιών, που αφιερώνονταν ως ιέρειες στη θεά Άρτεμη στο ναό της στο κέντρο της πόλης, καθώς και οι κεφαλές των δυο γιων του Ασκληπιού, του Ποδαλείριου, προστάτη της Παθολογίας, και του Μαχάονα, προστάτη της Χειρουργικής. Στο κέντρο της μεγαλύτερης αίθουσας δεσπόζει η μακέτα του Ασκληπιείου.
Info: Προτιμήστε να βγάλετε ενιαίο εισιτήριο για την είσοδο στον αρχαιολογικό χώρο και στο μουσείο (5 ευρώ). Εάν επισκεφτείτε το χώρο με μικρά παιδιά, ζητήστε το ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Για να δείτε ολόκληρη την Αρχαία Μεσσήνη, θα υπολογίσετε περίπου δύο ώρες, καθώς ο χώρος είναι ιδιαίτερα εκτεταμένος, ενώ η περιήγηση στο Μουσείο απαιτεί το πολύ 20 λεπτά. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι ανοιχτός από τις 8.00 το πρωί μέχρι τις 20.00 το βράδυ και απέχει 30 χιλιόμετρα από την Καλαμάτα και 45 χιλιόμετρα από την Κυπαρισσία.
Πρόσβαση: Στη Μεσσήνη φτάνετε οδικώς από την Αθήνα ακολουθώντας την οδική αρτηρία Κορίνθου - Τριπόλεως - Καλαμάτας. Ακολουθείτε τη σχετική σήμανση προς Αρχαία Μεσσήνη ή Αρχαία Ιθώμη (πρόκειται για την ίδια τοποθεσία).
Κοντά στον αρχαιολογικό χώρο βρίσκονται το Μαυρομάτι και η Αρσινόη, χωριά που διατηρούν το παραδοσιακό χρώμα τους. Εδώ θα βρείτε μικρά, απλά ταβερνάκια, καφενεία και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού καταλύματα (ενοικιαζόμενα δωμάτια). Στο Μαυρομάτι μην παραλείψετε να πιείτε νερό από την κρήνη στην καρδιά του χωριού, όπου αναβλύζει το νερό της αρχαίας πηγής Κλεψύδρας, η οποία τροφοδοτούσε την περίφημη Κρήνη Αρσινόη μέσα στην αρχαία πόλη.
