Peloponnisos SearchDESTINATIONS FOR EVERY TRAVELER

Ιερά Μονή Παναγίας Φιλοσόφου

ΝΟΜΟΣ: Αρκαδίας ΔΗΜΟΣ: Γόρτυνος

Clouds
17.98ºC

Μονή

Ανδρών

Με λίγα λόγια

Η Μονή Φιλοσόφου έχει δύο μοναστηριακά συγκρότηματα, Παλαιά και Νέα Ιερά Μονή ενώνονται με δρόμο που συνεχίζει προς τις όχθες του Λουσίου ποταμού.

Η Μονή Φιλοσόφου βρίσκεται  περίπου 15 χλμ από τη Δημητσάνα στο νομό Αρκαδίας. Αποτελείται από δύο μοναστηριακά συγκροτήματα, της Παλαιάς και Νέας Μονής. Η πρόσβαση στη Ιερά Μονή γίνεται είτε μέσω Δημητσάνας-Παλαιοχωρίου είτε μέσω Ζάτουνας-Βλόγκου, διασχίζοντας ένα καταπράσινο λόγγο που οδηγεί στην πλατεία της Νέας Μονής Φιλοσόφου. Από τη μικρή πλατεία του ναού της Νέας Μονής ξεκινά κατηφορικός δρόμος που οδηγεί στην Παλαιά Μονή Φιλοσόφου και συνεχίζει προς τις όχθες του Λουσίου και τη Μονή Προδρόμου, που βρίσκεται στον απέναντι βράχο.

Παλαιά Μονή Φιλοσόφου

Η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου ιδρύθηκε το 960 μ.Χ. από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, πρωθυπουργό του Βυζαντινού αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, θέλοντας να αφιερωθεί στο Θεό και να επιστρέψει στην ιδιαίτερη πατρίδα του τη Δημητσάνα. Αν και ο αυτοκράτορας ήταν αρκετά διστακτικός σε ό,τι αφορά το μοναχισμό, έδωσε την άδεια ιδρύσεως του μοναστηριού, προκειμένου να ενισχυθεί η ελληνική παρουσία στην Πελοπόννησο, η οποία είχε πληγεί λόγω της εγκατάστασης πολλών Σλάβικων φύλων.

Ο Λαμπαρδόπουλος έχοντας ήδη λάβει ένα ειδικό συγίλλιο από τον Πατριάρχη, προκειμένου να υπάγεται άμεσα στο Πατριαρχείο και να μην ελέγχεται από τους τοπικούς επισκόπους και Μητροπολίτες, ούτε να καταβάλει φόρους, επέλεξε μια απρόσιτη περιοχή για το κτίσιμο του μοναστηριού του. Πιο συγκεκριμένα, η Παλαιά Μονή κτίστηκε σε μια στενόμακρη κοιλότητα, μήκους 130μ. και πλάτους από 0,60μ. έως 8μ. Περί τον 17ο αιώνα περιφράχτηκε από ένα τοίχος, το οποίο περιλάμβανε πολεμίστρες και πυροβόλα όπλα και διέθετε ένα μακρύ, εσωτερικό διάδρομο ο οποίος οδηγούσε προς τα κελιά, τις αποθήκες και τέλος, στο βόρειο άκρο του, το ναό. Επρόκειτο για ένα μικρό αλλά κομψό σταυροειδή βυζαντινό ναό με τον τρούλο του διακοσμημένο με οδοντωτές ταινίες, οι οποίες περιβάλλουν και άλλα μέρη του ναού. Συχνά η Μονή αποκαλούνταν από το λαό και ως «Κρυφό Σχολειό», καθώς λόγω της απρόσιτης θέσης της, οι μοναχοί δίδασκαν σχεδόν ανενόχλητοι τα ελληνόπουλα.

Νέα Μονή Φιλοσόφου

Το 1691, κατά τα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας, οι μοναχή της Παλαιάς Μονής Φιλοσόφου, αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα νέο μοναστήρι σε μία πιο προσιτή θέση. Το σημείο, το οποίο επιλέχτηκε, ήταν ένας βράχος 400μ. βορειότερα της Παλαιάς Μονής, με ανοιχτό ορίζοντα και κοντά σε πηγές πόσιμου νερού. Αρχικά, κτίστηκε ο σταυροειδής με τρούλο, βυζαντινός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η στέγη του σχηματίζει σταυρό, ενώ στο νότιο τοίχος του υπάρχει μικρό κωδωνοστάσιο με ανοίγματα για δύο καμπάνες. Από την επιγραφή που βρίσκεται στη μεσαία πύλη του νάρθηκα του ναού πληροφορούμαστε ότι η αγιογράφηση έγινε το 1693. Εκτός από τις αγιογραφίες που προκαλούν δέος, η Νέα Μονή Φιλοσόφου διέθετε και πλήθος αξιέπαινων εικόνων της Κρητικής Σχολής, ενώ από την υπογραφή στις μεγάλες εικόνες του τέμπλου «Χειρ Βίκτωρος» συμπεραίνουμε ότι ήταν έργα του μεγάλου αγιογράφου της εποχής «Βίκτωρ ο Κρης», δηλαδή ο Κρητικός.

Το 1700 κατασκευάστηκε και ο ξενώνας της Νέας Μονής Φιλοσόφου, για τη φιλοξενία των  προσκυνητών αλλά και για την στέγαση των μαθητών της ανώτερης Σχολής που λειτουργούσε κατά την Β’ Τουρκοκρατία (1691-1764). Εκεί φοίτησαν επτά μετέπειτα πατριάρχες και περίπου εβδομήντα αρχιερείς. Το πλούσιο υλικό της βιβλιοθήκης της Μονής, με σημαντικά χειρόγραφα και έντυπα βιβλία μεταφέρθηκαν στη Βιβλιοθήκη της Σχολής της Δημητσάνης, η οποία ιδρύθηκε το 1764.

Το 1834, η Μονή Φιλοσόφου έκλεισε μετά από απόφαση της Αντιβασιλείας, καθώς διέθετε λιγότερο από έξι μοναχούς και έγινε μετόχι της Ιεράς Μονής Προδρόμου. Μετά την ανακαίνιση αλλά και τα έργα συντήρησης που πραγματοποιήθηκαν κατά το 1992-1994, ο ναός επαναλειτούργησε στις 2 Ιουλίου του 1994 και έκτοτε καθιερώθηκε ο ετήσιος εορτασμός του την ίδια μέρα.

«Περιοδικό Ιστορικά Θέματα», Τεύχος 10, Σεπτέμβριος 2002