Σε μια καταπράσινη τοποθεσία, περίπου 8 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Σπάρτης, βρίσκεται μία από τις σημαντικότερες μονές της Λακωνίας, αφιερωμένη στους Αγίους Τεσσαράκοντα Μάρτυρες.
Σε απόσταση 15΄ βορειοανατολικά από τη Νέα Μονή βρίσκεται η Παλαιά Μονή, χτισμένη σε μια φυσική χαράδρα. Σύμφωνα με επιγραφή, η οποία σώζεται μέσα στο σπηλαιώδη Ναό (φυσικό σπήλαιο διαμορφωμένο περίτεχνα σε Ναό) του παλαιομονάστηρου, η Μονή κτίστηκε το έτος 1305 επί βασιλείας του Αυτοκράτορος του Βυζαντίου Ανδρονίκου του πρεσβύτερου. Η μόνη πρόσβαση που είχε η Παλαιά Μονή προς τον έξω κόσμο ήταν ένα μονοπάτι αρκετά δύσβατο, γι' αυτό κατασκευάστηκε εξαρχής μία αποθήκη στη θέση της σύγχρονης Μονής. Με την πάροδο των ετών η περιοχή αυτή εξελίχθηκε σε Μετόχι αρχικά της Παλαιάς Μονής και στη συνέχεια κατέληξε να γίνει η νέα Μονή, η οποία αντικατέστησε την Παλαιά.
Εξωτερικά, η μονή έχει τη μορφή φρουρίου με ψηλό περίβολο που σχηματίζουν τα συγκροτήματα των κελλιών και των βοηθητικών χώρων. Στο κέντρο της αυλής δεσπόζει το καθολικό, σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο, που κτίστηκε το 1620. Οι αγιογραφίες του Ναού αποτελούν ένα θαύμα της βυζαντινής ζωγραφικής. Εδώ θα δει κανείς όλο το θεματολόγιο της βυζαντινής τέχνης: Οσίους και Οσίες, Μάρτυρες, Σκηνές Μαρτυρίων και Σκηνές από τη ζωή του Ιησού Χριστού. Εντυπωσιακό είναι επίσης το ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Μεγάλη και ανεκτίμητη υπήρξε η προσφορά της Μονής στον αγώνα του Έθνους κατά την παλιγγενεσία του 1821. Μορφωμένοι αδελφοί της Μονής δίδασκαν φτωχά παιδιά των γύρω χωριών και επιπλέον τους παρείχαν τροφή και αναγκαία είδη.
Η μονή πανηγυρίζει στις 9 Μαρτίου. Λειτουργεί ως ανδρική κοινοβιακή Μονή.